همه آدمهاي شاه

نام کتاب : همه آدمهاي شاه     نويسنده : استيون کينزر (خبر نگار نيويورک تايمز)

مترجم :  منيژه شيخ جوادي

 

بخشهايي از متن کتاب

• بسياري از کشورهاي خاور ميانه بعدها بوجود آمده اند. مستعمرات اروپايي در قرن 19 و 20 مرزهاي خود را به  عقب راندند ؛ بي انکه به تاريخ قومي شان توجه کنند ؛ و رهبران انها ناچار شده اند اسطوره هاي عجيب و غريبي سر هم بندي کنند تا در اتباع خود عرق ملي ايجاد نمايند
• درست عکس اين قضيه در مورد ايران صادق است . ايران يکي از کهن ترين ملل جهان است که وارث تاريخي چندين هزار ساله است؛ دوراني که فاتحان بزرگ ايراني بر قاره هاي جهان حکمراني مي کردند ؛ شاعران و هنرمندان آثار خارق العاده اي خلق ميکردند ؛ و يکي از غير معمول ترين سنتهاي مذهبي در آنجا ريشه گرفته و جريان يافته است.
• ايرانيان حتي در دوران معاصر که سير قهقرايي طي کرده  و تحت سلطه حکومتهاي جبار اسير درد و رنج شده اند ؛ همچنان از ميراث با شکوهشان الهام ميگيرند
• حوادث با عظمتي در تاريخ ايران رخ داده و تا به امروز آن را شکل داده است.
• يکي از انها تلاش مداوم و عاجزانه انها براي تلفيق فرهنگ اسلامي تحميل شده از سوي فاتحان عرب با ميراث غني دوره قبل از اسلام است.
• ويژگي ديگري که شيعيان مسلمان به آن دامن زدند؛ عطش سيري ناپذير براي برخورداري از حکومتي عادلانه است؛که به ندرت از موهبت آن بهره مند بوده اند.
• ويژگي سوم؛ که آن نيز با سنتهاي اسلامي تقويت گشت؛ نگرش دردناک نسبت به زندگي است که ريشه در شهادت و تحمل درد و رنج دارد.
• از نظر انها(شيعيان) حضرت علي و امام حسين نماينده معنويت راز آلود اسلام راستين و ايثار و فداکاري هستندو مسلمانان واقعي بايد از انان تبعيت کنند.طبق اين ديدگاه؛ که از سنتهاي زردشتي ريشه گرفته است ؛ اين دو قهرمان عليه جور و ظلم قيام کردند آن دو زندگي خود را فدا کردند ؛ همان گونه که وظيفه مسلمان با تقوي است که به جنگ با شيطان برخيزد
• در اوايل تيرماه مجلس تشکيل شد تا نامزدي رزم ارا به نخست وزيري  را بررسي نماي ؛وزمانيکه مصدق نطق پرشوري را در انتقاد از رزم ارا ادا کرد و او را الت دست بيگانگان خواند هيچکس دچار تعجب نشد و زمانيکه پس از نطق پرشور مصدق؛ رزم ارا با اراي چشمگيري به سمت نخست وزيري انتخاب شد بازهم کسي دچار حيرت نشد رزم ارا از قدرتش براي کمک به ستادهاي انتخاباتي بسياري از نمايندگان استفاده کرده بود واکنون نوبت نمايندگان بود که دين خود را به او ادا کنند
• ملي گرايي کاشاني در حد و مرزي محدود قرار داشت او ميخواست ايرانيان اختيار کشورشان را به دست بگيرند اما تصور ميکرد که پس از بيرون کردن اجانب از کشور ؛ ميتوان افراد غير وفادار به مذهب اسلام را کنار گذاشت و به جبهه متحد اسلامي پيوست
• 119
• مصدق قهرمان ملي بود و آيت ا… کاشاني او را در رديف شاهان بزرگ ايران چون کوروش و داريوش ستايش کرد
• خصوصيات ايرانيها از ديد ديپلمات انگليسي : » رياکاري بدون دستپاچگي ؛ اعتقاد به قضا و قدر؛ اهميت ندادن به زجر کشيدن … فاقد انرژي و استقامت ؛ اما تابع قدرت و انضباطند
• يک ديپلمات انگليسي نوشت اين توده به يقين از جانب ايت ا… کاشاني در مقابل خانه مصدق جمع شده بودند.- ظهور ناگهاني انبوه مردمي که با پول گرفتن ؛ با ميل و رغبت به خانه نخست وزير حمله ميکردند فضا را مملو از بي ثباتي ساخت
• برادران رشيديان به اعتشاشات دامن زدند و موفق هم شدند زيرا گروهي از متحدان مصدق به او پشت کردند. ايت ا… کاشاني مصدق را همانند انگليسيها به باد شماتت گرفت
• رابين زينر به لندن گزارش داد «عمليات موفقيت آميز جدا کردن ايت ا… کاشاني ؛ مکي و بقايي از جبهه ملي به همت برادران رشيديان انجام گرفته است
• برنامه  ويلب و داربي شاير براي رساندن زاهدي به قدرت :
• عاملان پنهاني با استفاده از ابزارهاي مختلف؛نظر توده مردم را نسبت به مصدق تغيير مي دادند. اين برنامه مصدق را شخصيتي فاسد؛طرفدار کمونيسم؛دشمن اسلام و مصمم به نابودي اخلاقيات و نيروهاي مسلح معرفي ميکرد
• درحاليکه عاملان ايراني اين شايعات را منتشر مي ساختند؛حملاتي برنامه ريزي شده نسبت به رهبران مذهبي انجام ميگرفت که عاملان آنها مصدق  و يارانش معرفي مي شدند
• …
• در اواخر مرداد روزولت و ياران ايراني اش آماده حمله بودند. آنها ايران را به مرز آشوب و هرج و مرج کشانده بودند. روزنامه ها و رهبران مذهبي سر مصدق را ميخواستند.تظاهراتيکه سازمان سيا ترتيب داده بود خيابانها را بصورت ميدان جنگ در آورده بود
• روزولت ميدانست که مصدق مردي بسيار مهربان است که اشکهاي زني بيوه و يا طفلي يتيم او را تکان ميدهد
• روزولت از بدو امر به خوبي ميدانست که سرنوشت حکومت مصدق در خيابانها تعيين ميشود
• مصدق (زمان اغتشاشات خياباني) از طرفدارانش خواست در خانه بمانند و بدين ترتيب خود را خلع سلاح کرد. اين اشتباه سرنوشت ساز مصدق بود
• ريچارد کاتم در واشينگتن اظهار داشت : جمعيتي که بسوي شمال تهران راه افتادند و در سرنگوني مصدق سرنوشت ساز بودند؛ تنها گروهي مزدور بودند که با هرنوع مکتبي بيگانه بودند و دلارهاي امريکايي انها را به خيابان کشانده بود
• هر چند ايت ا… خميني در جواني از مخالفان سرسخت مصدق بود اما در اواخر دهه 1350 بصورت بزرگترين دشمن محمد رضا شاه در صحنه حاضر شد
• خانه مصدق 28 مرداد به اتش کشيده شد و بعدها بولدوزرها ان را با خاک يکسان کردند
• مصدق در تابستان 1331 قهرمان ملي بود با حمايت مردم دوباره به قدرت برگشته و در دادگاه بين المللي نيز در مقابل انگليسها پيروز شده بود رئيس جمهور ترومن طرفدارش بود. هر رهبر فرصت طلب ديگري بود از اين لحظات استفاده ميکرد؛ اما او اهل عمل نبود و دنبال مدينه فاضله ميگشت
• رهبران اسلامي تکليف خود را مصدق نميدانند انها شکست مصدق را شاهدي بر  صحت اين عقيده خود ميدانند که ايران قرباني دائمي ستمگران خارجي است و اما  او از انجايي که ازاديخواهي غير مذهبي بود ؛ نميتواند جايگاهي در حکومت اسلامي داشته باشد